فهرست مطالب
مبانی دین درمانی…………………………………………………………………………………………………………….. 6
تشکر و قدردانی………………………………………………………………………………………………………………. 8
فهرست مطالب………………………………………………………………………………………………………………… 9
تدوین مداخلات دینی در درمان مشکلات خانواده…………………………………………………………………………. 21
پیش گفتار……………………………………………………………………………………………………………………. 22
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 23
نیایش1 (دعای هفتم صحیفه سجادیه)…………………………………………………………………………………….. 26
نیایش2 (دعای 22 صحیفه سجادیه)……………………………………………………………………………………… 27
فصل اول:……………………………………………………………………………………………………………………. 29
تاریخچه و سوابق پژوهشی………………………………………………………………………………………………… 29
ایمان و معنویت در مشاوره و روان درمانی……………………………………………………………………………… 33
گروه درمانی یکپارچه توحیدی…………………………………………………………………………………………….. 34
توحيد درمانی………………………………………………………………………………………………………………… 34
معنویت درمانی……………………………………………………………………………………………………………… 54
رواندرمانی و معنویت……………………………………………………………………………………………………… 55
آیا معنویت در مقایسه با دین، نقش متفاوتی در سلامت روان دارد؟……………………………………………………. 60
رواندرمانگر چگونه می تواند بُعد معنوی را در چهارچوب رابطه درمانی بگنجاند؟…………………………………… 63
آیا روان درمانگران برای پرداختن به مسائل معنوی نیاز به آموزش دارند؟…………………………………………… 63
چه تفاوتی بین وظایف و عملکرد روان درمانگران معنوی با روحانی های ادیان وجود دارد؟……………………….. 64
روان شناسان غیر مذهبی در بحث سلامت روان چه مؤلفه هایی را پیشنهاد می کنند؟……………………………….. 65
تأثیر معنادرمانی بر کنترل عواطف بیماران مبتلا به سرطان……………………………………………………………. 66
جایگاه مفهوم معنویت در رواندرمانی، شخصیت شناسی مدرن و مقایسه آن با معنویت اسلامی…………………… 66
گروه درمانی معنوی مذهبی با تأکید بر آموزه های اسلام……………………………………………………………….. 67
روانشناسی دین: معنویت درمانی…………………………………………………………………………………………. 69
احیای دین و اصلاح دینداری………………………………………………………………………………………………. 69
ارزیابی موضوعات دینی و معنوی در رواندرمانی………………………………………………………………………. 70
مفهوم علم دینی و اخلاق پزشکی…………………………………………………………………………………………. 70
جایگاه دین در نظرات روانشناسان کلاسیک در دورۀ مدرنیته………………………………………………………….. 70
نقش دین و ارزشها در کاهش انحرافات اجتماعی……………………………………………………………………….. 71
ایمنی تن و روان در سایه سار قرآن………………………………………………………………………………………. 72
گروه درمانی شناختی هیجانی دینی در کاهش مشکلات روان شناختی…………………………………………………. 73
روان درمانی شناختی رفتاری مذهب محور………………………………………………………………………………. 73
دین بهترین مصونیت از بیماری های روانی………………………………………………………………………………. 73
درمان و پیش گیری از اختلالات روانی در سایه عمل به دستورات دینی……………………………………………….. 74
روان درمانی دینی رویکردی نوین در درمان بیماری های روانی و اختلالات عاطفی…………………………………. 74
استفاده از روش های دینی در درمان بیماری های روانی……………………………………………………………….. 74
تأثیر آموزش سبک زندگی اسلامی محور با تأکید بر نظام خانواده بر صمیمیت زوجین……………………………….. 77
ايمن سازي تربيتي–اجتماعي مبتني بر آموزه هاي اسلامي……………………………………………………………… 78
تلفیق دین و روانشناسی در درمان؛ مسائل و توصیهها………………………………………………………………… 78
قلمرو دین از نظر روان درمانگری………………………………………………………………………………………… 79
رابطه بین جهتگیری مذهبی و سلامت روانی…………………………………………………………………………….. 83
خاستگاه روانی دین و ضرورت آن از دیدگاه فلاسفه، روانشناسان و اندیشمندان…………………………………….. 83
ره یافت؛ روان شناختی به دین…………………………………………………………………………………………….. 83
دین از عمومی ترین تجلیات روان آدمی…………………………………………………………………………………… 84
خصوصیات دین طبیعی و الهی……………………………………………………………………………………………… 84
« دین در «حاشیه» و دین در «صحنه»؟!»………………………………………………………………………………. 84
چگونگی تحقق “اهداف دین”……………………………………………………………………………………………… 90
این همه تضاد در نظر و عمل، درجوامع و مکاتب بشری از چیست؟!………………………………………………….. 95
دین دهی یا دین یابی………………………………………………………………………………………………………… 96
تفاوت دین یابی با دین دهی………………………………………………………………………………………………. 104
دین سکولار یا دین عرفی شده…………………………………………………………………………………………… 104
دین و سلامت روانی………………………………………………………………………………………………………. 105
دین و بهداشت روانى……………………………………………………………………………………………………… 107
رابطه بین ذکر و دعا با میزان اضطراب…………………………………………………………………………………. 129
رواندرمانی در قلمرو دین……………………………………………………………………………………………….. 130
روشهای مشاوره در کلام معصومین علیهمالسلام……………………………………………………………………. 130
مشورت از نگاه آموزه های دینی………………………………………………………………………………………… 131
جایگاه مشورت در قرآن کریم……………………………………………………………………………………………. 132
سفارش اهل بیت علیهم السلام به مشورت……………………………………………………………………………… 133
مشاوره در زندگی ائمه علیهم السلام……………………………………………………………………………………. 136
رویکردهای زوجدرمانی و فرهنگ اسلامی…………………………………………………………………………….. 137
سلامت از دیدگاه اسلام……………………………………………………………………………………………………. 138
سلامت معنوی و مراقبت های سلامت و پزشکی………………………………………………………………………. 138
سنجه های دین و دینداری……………………………………………………………………………………………….. 138
سیر تحولات رابطه دین و بهداشت روانی……………………………………………………………………………….. 139
فضایل و رذایل اخلاقی در قرآن و اناجیل اربعه…………………………………………………………………………. 140
کاربرد مثبت نگری در روان درمانگری با تاکید بر دیدگاه اسلامی……………………………………………………. 140
مردم گرایی و نوع دوستی درعرفان اسلامی و مقایسة آن با روا نشناسی مثبت……………………………………. 140
نقش دین و باورهای دینی در سلامت روانی فرد و جامعه…………………………………………………………….. 141
نگاه با دین، نگاه به دین!………………………………………………………………………………………………… 141
اراده معطوف به معنا در غزل هاي حافظ و معنادرماني ويکتور فرانکل……………………………………………… 143
نگاهی به نظریه فرانکل در روانشناسی دین…………………………………………………………………………… 143
روش فرانکل: معنی درمانی (Logotherapy)………………………………………………………………………… 145
مفاهیم اساسی معنی درمانی…………………………………………………………………………………………….. 145
دین و دینداری از دیدگاه فرانکل………………………………………………………………………………………….. 151
تعریف دین از دیدگاه فرانکل……………………………………………………………………………………………… 152
زمینه های بروز دینداری از دیدگاه فرانکل……………………………………………………………………………… 153
تعریف خدا از دیدگاه فرانکل………………………………………………………………………………………………. 155
سنخ های دینداری از دیدگاه فرانکل……………………………………………………………………………………… 156
تحول دینداری از نظرگاه فرانکل………………………………………………………………………………………….. 157
نسبت دین و روان شناسی از منظر فرانکل……………………………………………………………………………… 160
تعارض علم و دین (نگرش فرانکل)…………………………………………………………………………………….. 160
نقد و بررسی معنی درمانی فرانکل………………………………………………………………………………………. 161
واکاوی نقش و تاثیر قرآن کریم بر بهداشت و سلامت روانی انسان…………………………………………………… 162
هفت شیوه ی رواندرمانی در مثنوی……………………………………………………………………………………. 163
1- شعردرمانی……………………………………………………………………………………………………………. 166
2- رواندرمانی عارفانه (عشقدرمانی)………………………………………………………………………………… 168
3- تکنیک استفاده از خواب و رؤیا در رواندرمانی…………………………………………………………………… 169
4- مذهبدرمانی………………………………………………………………………………………………………….. 169
4- 1- درمان از طریق ذکر و یاد خدا……………………………………………………………………………………. 170
4-2- درمان از طریق خواندن قرآن…………………………………………………………………………………….. 170
4-3- درمان از طریق دعا کردن………………………………………………………………………………………… 171
4- 4- درمان از طریق توبه کردن………………………………………………………………………………………. 172
4- 5 – درمان از طریق اضداد……………………………………………………………………………………………. 173
4-6- رواندرمانی هدایتی………………………………………………………………………………………………… 174
4-7- امید درمانی…………………………………………………………………………………………………………. 174
5- واقعیتدرمانی…………………………………………………………………………………………………………. 175
6- طنز درمانی……………………………………………………………………………………………………………. 175
7- لوگوتراپی(معنادرمانی)………………………………………………………………………………………………. 176
همایش نقش دین در بهداشت روان………………………………………………………………………………………. 178
هنگامه های دعا و درمان……………………………………………………………………………………………….. 178
نقش دین (توکل به خدا) در بهداشت روانی………………………………………………………………………………. 179
نقد نظریه های مشاوره و روان درمانی متداول و مقایسه با رویکرد اسلامی……………………………………….. 180
فصل دوم:………………………………………………………………………………………………………………….. 182
نقد و بررسی مدلهای رایج درمان مشکلات خانواده……………………………………………………………………. 182
نظریاتشناختی – رفتاری راجع به انسان……………………………………………………………………………….. 183
نظریه الیس………………………………………………………………………………………………………………… 183
نظریه بک…………………………………………………………………………………………………………………. 183
الف) شناخت درمانی……………………………………………………………………………………………………… 184
ب)روان درمانی یا درمان روان شناختی………………………………………………………………………………… 184
تکنیک های مشاوره خانواده…………………………………………………………………………………………….. 185
مشاوره خانواده از طریق درمان ساختاری……………………………………………………………………………… 185
مشاوره خانواده از طریق درمان میلان (Milan)………………………………………………………………………. 185
مشاوره خانواده از طریق درمان استراتژیک……………………………………………………………………………. 185
مشاوره خانواده از طریق درمان روایتی………………………………………………………………………………… 186
مشاوره خانواده از طریق درمان بین نسلی……………………………………………………………………………… 186
مشاوره خانواده از طریق درمان حمایتی………………………………………………………………………………… 186
مشاوره خانواده از طریق درمان سیستماتیک………………………………………………………………………….. 186
شخصیت و سلامت روان از دیدگاه روانشناسی………………………………………………………………………… 186
نظریه روان تحلیلگرایی (فروید)…………………………………………………………………………………………. 187
نظریه آدلر…………………………………………………………………………………………………………………. 187
نظریه یونگ……………………………………………………………………………………………………………….. 188
شخصیت و سلامت روان در نظریات وجودگرایی و انسان گرایی……………………………………………………… 188
نظریه راجرز………………………………………………………………………………………………………………. 188
نظریه مزلو………………………………………………………………………………………………………………… 189
فصل سوم:………………………………………………………………………………………………………………… 191
ضرورت تولید علم بر مبنای دین…………………………………………………………………………………………. 191
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 192
ضرورت توجه به مبانی دینی در نقد نظریه های مشاوره و روان درمانی و طراحی الگوهای بومی……………….. 193
مدرنیته واصول و مبانی حاکم بر آن…………………………………………………………………………………….. 197
برخی ضرورت هاي مطرح نمودن «دین درمانی مشکلات خانواده» در مراکز علمی جهان………………………… 210
خلأهای دینی بیشترین عامل بروز جرائم………………………………………………………………………………… 212
سبب سازی و سبب سوزی………………………………………………………………………………………………. 212
سبب سازی و سبب سوزی خداوند از دیدگاه مولانا…………………………………………………………………….. 213
فصل چهارم- کلیات و مفاهیم «درمان»…………………………………………………………………………………. 215
معنی درمان در لغت نامه ها…………………………………………………………………………………………….. 216
معنی درمان در لغت نامه دهخدا…………………………………………………………………………………………. 216
درمان /darmān/ در فرهنگ فارسی عمید……………………………………………………………………………. 216
درمان در واژههای مصوّب فرهنگستان……………………………………………………………………………….. 216
مفهوم درمان در اشعار و ادبیات کهن ایران و جهان…………………………………………………………………… 216
الف: درمان های معنوی…………………………………………………………………………………………………. 216
ب: درمان های اخلاقی……………………………………………………………………………………………………. 217
ج: درمان های جسمانی………………………………………………………………………………………………….. 217
د: روان درمانی…………………………………………………………………………………………………………… 218
ضرب المثل های درمانی…………………………………………………………………………………………………. 218
درمان و تاریخ…………………………………………………………………………………………………………….. 218
مفهوم درمان با توجه به نوع آن………………………………………………………………………………………… 219
رویکردهای روان درمانی و مشاوره……………………………………………………………………………………. 221
رویکردهای روان پویایی: روان تحلیل گری، روانکاوی(Psychoanalysis ) :……………………………………. 221
رویکردهای روان پویایی…………………………………………………………………………………………………. 224
الف- روان تحلیل گری (روانکاوی)(Psycho Analysis)مؤسس زیگموند فروید…………………………………… 224
ب)روانشناسی تحلیلی یا Analytical Psychology……………………………………………………………….. 225
ج- روان شناسی فردی (Individual Psychology) مؤسس آلفرد آدلر…………………………………………… 227
اصول عمده نظريه آدلر…………………………………………………………………………………………………… 233
اعتراف به گناه از نظر دین……………………………………………………………………………………………….. 235
ه- واقعیت درمانی (Therapy Reality) مؤسس ویلیام گلسر………………………………………………………… 240
رویکردهای وجودی انسانگرایانه……………………………………………………………………………………….. 240
روان درمانی………………………………………………………………………………………………………………. 240
بازی درمانی………………………………………………………………………………………………………………. 240
رفتاردرمانی……………………………………………………………………………………………………………….. 240
انرژی درمانی……………………………………………………………………………………………………………… 241
واقعیت درمانی…………………………………………………………………………………………………………….. 241
مفهوم واقعیت درمانی…………………………………………………………………………………………………….. 241
معنویت درمانی……………………………………………………………………………………………………………. 242
دین و معنویت……………………………………………………………………………………………………………… 253
مذهب درماني……………………………………………………………………………………………………………… 259
كتابدرمانی……………………………………………………………………………………………………………….. 259
قرآن درمانی:……………………………………………………………………………………………………………… 260
دعا درمانی:……………………………………………………………………………………………………………….. 263
معنا درمانی……………………………………………………………………………………………………………….. 263
طرحواره درمانی………………………………………………………………………………………………………….. 264
گشتالت درمانی……………………………………………………………………………………………………………. 265
خانواده درمانی:…………………………………………………………………………………………………………… 265
زوج درمانی……………………………………………………………………………………………………………….. 266
کاربردهای زوج درمانی:…………………………………………………………………………………………………. 266
اهداف زوج درمانی:………………………………………………………………………………………………………. 268
زوج درمانی و صمیمیت………………………………………………………………………………………………….. 270
مراحل زوج درمانی……………………………………………………………………………………………………….. 272
فواید زوج درمانی…………………………………………………………………………………………………………. 273
انواع روش های زوج درمانی……………………………………………………………………………………………. 274
فصل پنجم : کلیات و مفاهیم «دین»……………………………………………………………………………………… 277
الف- تعریف دین در لغت نامه دهخدا :…………………………………………………………………………………… 278
ب- تعریف دین در لغت نامه آکسفورد:………………………………………………………………………………….. 278
ج- تعریف دین از دیدگاه فیلسوفان و متکلمین………………………………………………………………………….. 278
د- تعریف دین از دیدگاه روان شناسان…………………………………………………………………………………… 279
ه- تعریف دین از دیدگاه جامعه شناسان…………………………………………………………………………………. 279
دین یعنی چه؟(تعریف دین)……………………………………………………………………………………………….. 279
و- تعریف دین در کتاب فرهنگ لاروس عربی به فارسی……………………………………………………………… 280
ز- تعریف دین از دیدگاه قرآن…………………………………………………………………………………………….. 280
ح – تعریف دین از دیدگاه عترت………………………………………………………………………………………….. 285
اصول عملی دین چیست؟…………………………………………………………………………………………………. 286
ارتباط دین و درمان……………………………………………………………………………………………………….. 287
دین چیست؟………………………………………………………………………………………………………………… 288
منظور از دینداری چیست؟………………………………………………………………………………………………… 290
آثار دینداری چیست؟………………………………………………………………………………………………………. 291
نقش دین در زندگی چگونه است؟……………………………………………………………………………………… 292
نقش دین در زندگی چگونه است؟……………………………………………………………………………………….. 293
دین و سلامت روانی………………………………………………………………………………………………………. 295
دین = برنامه زندگی بشر………………………………………………………………………………………………… 297
آثار دین داری:…………………………………………………………………………………………………………….. 298
دیدگاه اسلام راجع به شخصیت و ویژگی افراد به هنجار و دارای سلامت روان……………………………………… 299
ساختار شخصیت انسان (شاکله)………………………………………………………………………………………… 300
سطوح شخصیت انسان…………………………………………………………………………………………………… 300
انسان کامل یا دارای سلامت روان………………………………………………………………………………………. 304
بررسى نقش دین در بهداشت روانى و فرآیندهاى روان درمانى……………………………………………………….. 314
چرا دين……………………………………………………………………………………………………………………. 317
دسترسی آسان:…………………………………………………………………………………………………………… 317
یار همیشگی:……………………………………………………………………………………………………………… 321
نور هدایت:………………………………………………………………………………………………………………… 325
تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی ازدین:………………………………………………………………………………… 332
نگاهى به رابطه احکام اسلام با ادیان دیگر…………………………………………………………………………….. 335
آفات دین کدامند؟………………………………………………………………………………………………………….. 344
حیات بخشی دین…………………………………………………………………………………………………………… 347
احساسات چهارگانه ی روانشناسی امروز………………………………………………………………………………. 348
نقش دین در زندگی……………………………………………………………………………………………………….. 349
نگاه دین به روانشناسی………………………………………………………………………………………………….. 350
فصل ششم:………………………………………………………………………………………………………………… 360
چرا دین درمانی…………………………………………………………………………………………………………… 360
ضرورت دين درماني مشکلات خانواده………………………………………………………………………………….. 361
ویژگیهای دین درمانی مشکلات خانواده نسبت به سایر مُدلهای درمانی……………………………………………… 361
چرایی دین درمانی………………………………………………………………………………………………………… 361
1- دوام اَبَدی :…………………………………………………………………………………………………………….. 364
2- عمق بی نهایت:……………………………………………………………………………………………………….. 364
3- آداب کامل،جامع،مانع:……………………………………………………………………………………………….. 365
نقش دین در ابعاد چهارگانه………………………………………………………………………………………………. 368
-ریشه های مذهب در آفرینش انسان…………………………………………………………………………………. 368
-ریشه های مذهب در آفرینش انسان…………………………………………………………………………………. 369
اصلاح فکر و اندیشه در گرو دین……………………………………………………………………………………….. 370
شناخت ارزشمند در اسلام کدام است؟……………………………………………………………………………….. 372
حضور شیاطین(طاغوتها) در جامعه…………………………………………………………………………………… 373
گامهای شیطانی افراد و مراحل نفوذ شیاطین………………………………………………………………………… 375
مفهوم ظلمت……………………………………………………………………………………………………………… 377
ویژگیهای جامعه ظلمانی………………………………………………………………………………………………. 379
راه نجات از ظلمات………………………………………………………………………………………………………. 380
روشهای مشاوره در کلام معصومین (علیهم السلام)………………………………………………………………….. 383
ضرورت هاي مطرح نمودن «دین درمانی» در مراکز علمی………………………………………………………….. 384
خلأهای دینی بیشترین عامل بروز جرایم……………………………………………………………………………… 385
ضرورت پرداختن به «دین درمانی مشکلات خانواده»…………………………………………………………………. 386
موانع و کاستی ها………………………………………………………………………………………………………… 389
راهکارها و پیشنهادات:…………………………………………………………………………………………………. 390
نتیجه:…………………………………………………………………………………………………………………….. 392
فصل هفتم:………………………………………………………………………………………………………………… 393
چیستی دین درمانی……………………………………………………………………………………………………….. 393
پیش درآمد…………………………………………………………………………………………………………………. 394
انتظار از دین زمینه ساز بحث «دین درمانی مشکلات خانواده»………………………………………………………. 395
انحراف انسان گام به گام است…………………………………………………………………………………………… 397
ویژگی ها و تمایزات آموزش، مشاوره، راهنمایی و روان درمانگری 398
انواع نظریههای “خانواده درمانی” متداول…………………………………………………………………………….. 400
ویژگیهای «دین درمانی مشکلات خانواده» نسبت به سایر مُدلهای درمانی………………………………………….. 401
به نام خدای هستی بخش مهربان بی نهایت نزدیک…………………………………………………………………….. 401
به نام خدای هستی بخش مهربان بی نهایت نزدیک…………………………………………………………………….. 401
چهار فصل زندگی…………………………………………………………………………………………………………. 402
ساختار نظام هستی……………………………………………………………………………………………………….. 405
سطوح دین درمانی مشکلات خانواده………………………………………………………………………………………………………….. 405
سیر حرکت در «دین درمانی مشکلات خانواده»………………………………………………………………………… 406
مراحل اجرای سطوح «دین درمانی مشکلات خانواده»………………………………………………………………… 406
ساختار «دین درمانی مشکلات خانواده»……………………………………………………………………………….. 408
اولویت های ساختار«دین درمانی مشکلات خانواده»………………………………………………………………………………… 408
فصل هشتم:……………………………………………………………………………………………………………….. 409
محورهای دین درمانی 409
محور1*راههای الهی و غیرالهی*……………………………………………………………………………………… 411
(جدول1) *راههای الهی و غیرالهی*…………………………………………………………………………………… 412
محور2*هدایت یافتگان و غضب شدگان*………………………………………………………………………………. 413
(جدول2) محور2*هدایت یافتگان و غضب شدگان*…………………………………………………………………… 414
محور3* ایمان، عمل صالح، توصیه به حق و صبر در مقابل خسران و زیان در سرمایه های انسانی *…………. 415
(جدول3) محور3* ایمان، عمل صالح، توصیه به حق و صبر در مقابل خسران و زیان در سرمایه های انسانی * 416
محور4* نور و ظلمات *………………………………………………………………………………………………… 417
(جدول4) محور4*نور و ظلمات*……………………………………………………………………………………….. 417
محور5* گام های خدایی و شيطانی *…………………………………………………………………………………… 418
(جدول5) محور5* گام های خدایی و شيطانی *……………………………………………………………………….. 420
محور6*مسیر سعادت یا شقاوت*………………………………………………………………………………………. 421
(جدول6) محور6*مسیر سعادت یا شقاوت*……………………………………………………………………………. 422
محور7*آثار سعادت و شقاوت*…………………………………………………………………………………………. 423
(جدول7) محور7*آثار سعادت و شقاوت*……………………………………………………………………………… 424
محور 8: *شاخصه های اصلی نظام خانواده درمقابل عوامل از هم پاشیدگی نظام خانواده*……………………….. 425
خداوند آرامش انسان را در پنج چیز قرار داده است:……………………………………………………………………. 425
جدول 8: *شاخصه های اصلی نظام خانواده درمقابل عوامل از هم پاشیدگی نظام خانواده*………………………… 425
فصل نهم :…………………………………………………………………………………………………………………. 427
چگونگی اجرای «دین درمانی مشکلات خانواده»……………………………………………………………………… 427
فرایند درمان در «دین درمانی مشکلات خانواده»………………………………………………………………………. 428
آزمون های خودسنجیِ جایگاه واقعی در زندگی………………………………………………………………………… 431
دستورالعمل تکمیل پرسشنامه…………………………………………………………………………………………… 431
…………………………………………. 432
گام اول: خودشناسی مبتنی بر اصل توحید درمقابل خودبینی…………………………………………………………… 434
توحيد نظرى مقدّم بر توحيد عملى است. «إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ- فَاعْبُدْنِي»……………………………………………………… 434
استعدادهای مادی (دنیوی)……………………………………………………………………………………………….. 436
استعدادهای معنوی……………………………………………………………………………………………………….. 437
گام دوم: اخلاق برمبنای مشاوره دینی درمقابل مجادله………………………………………………………………… 439
ده دستور مهم اخلاقى در مقابله با مخالفان…………………………………………………………………………….. 440
گام سوم: تکریم مبتنی بر صداقت درمقابل توهین با سلطه……………………………………………………………. 445
گام چهارم: مشارطه مبتنی بر دانش و اطلاعات درمقابل پیشداوری و قضاوت………………………………………. 446
مشارطه……………………………………………………………………………………………………………………. 447
گام پنجم: خداشناسی مبتنی بر اصل عدل درمقابل خودخواهی…………………………………………………………. 448
راه های خداشناسی……………………………………………………………………………………………………….. 448
گام ششم: منطق مبتنی بر مشاوره خانواده درمقابل تحریف حقیقت…………………………………………………… 452
گام هفتم: تشویق مبتنی بر صبر درمقابل تحمیل با سفسطه……………………………………………………………. 453
گام هشتم: مراقبه مبتنی بر روش مناسب درمقابل آزمون و خطا……………………………………………………… 454
گام نهم: خودباوری مبتنی بر اصل نبوت درمقابل خودباختگی…………………………………………………………. 455
گام دهم: علم مبتنی بر مشاوره تخصصی درمقابل ظن و گمان……………………………………………………….. 460
گام یازدهم: تسهیل مبتنی بر صمیمیت درمقابل تهدید با سرزنش……………………………………………………… 460
گام دوازدهم: محاسبه مبتنی بر مثبت گرایی درمقابل منفی گرایی…………………………………………………….. 462
گام سیزدهم: خداباوری مبتنی بر اصل امامت درمقابل خودمحوری……………………………………………………. 462
گام چهاردهم: اصل عقل مبتنی بر مشاوره عقلا درمقابل جهالت و گمراهی………………………………………….. 474
گام پانزدهم: تأیید مبتنی بر صراحت درمقابل تأکید با سردرگمی………………………………………………………. 475
گام شانزدهم: معاتبه مبتنی بر اعتماد به نفس درمقابل هوای نفس…………………………………………………… 476
گام هفدهم: خودسازی مبتنی بر اصل معاد درمقابل خودنمایی…………………………………………………………. 477
گام هیجدهم: قانون مبتنی بر مشاوره حقوقی درمقابل اختلاف………………………………………………………… 478
گام نوزدهم: تمرین و تکرار مبتنی بر صلابت درمقابل تحقیر با سستی………………………………………………. 479
گام بیستم: مرابطه برمبنای نگرش الهی درمقابل نگرش مادی……………………………………………………….. 480
پیوستها……………………………………………………………………………………………………………………. 481
ثبت دیدگاه