Religious therapy

مقدمه

به اقرار اندیشمندان، هرقدر تمدن موجود، توسعه یافته تر شده است، امراض و بیماریهای جسمی، روانی و مشکلات خانوادگی و اجتماعی هم توسعه پیدا کرده و موارد جدیدي به وجود می آیند که علم روانشناسی، روانپزشکی، مشاوره و سایر علوم مرتبط در بخش هاي آسیب شناسی روانی، بهداشت روانی، پیشگیري و… موظف به پاسخ گویی به سؤالات برآمده از این معضلات شده اند.

پژوهش بهرامی فاطمه و حیرت عاطفه (تاکنون نظریات متعددی در زمینه مشاوره و روان درمانی ارائه شده است که هر کدام شخصیت انسان و ابعادآن و جلوه های انسان سالم و ناسالم رابگونه ای متفاوت تعریف کرده اند.این نظریات، تمامیت انسان را با نگاه های متفاوت مورد بررسی قرار داده‌اند. یکی به غرایز درونی و ارضاء و عدم ارضاء آن، و دیگری به محیط بیرونی و ارتباط بین فردی، یکی به نقش رفتارهای آموخته شده و آموخته نشده، و دیگری به افکار و نگرش های انسان پرداخته است. برخی از رویکردها، اختیار و اراده انسان را تا سر حد نهایی اجبار قرارداده و دیگری به او اختیار خلق زندگی و تجربیات جدید را داده است. رویکردی او را اسیر ناخودآگاه و سایر رویکردها او را زندانی باورها ، محیط و یا یادگیر‌هایش کرده است. با توجه به تفاوت‌هایی که در بستر رویکردهای متفاوت نظری در حیطه مشاوره و روان درمانی وجود دارد، هدف  مقاله حاضر این است که ضمن تحلیل این دیدگاه‌ها(روان تحلیلی سابق ورویکردهای نوین روان تحلیلی ،شناختی ،رفتاری ،شناختی-رفتاری ،وجود گرایی وانسان گرایی و…) وتبیین اصول وانسان شناسی آنها به مقایسه‌ی تفاوت های موجود با رویکرد مبتنی بر دیدگاه اسلامی بپردازد. پرسش اصلی عبارت است از این که نظریات موجود چگونه به شخصیت انسان و تعریف سلامتی و بیماری و روش‌های درمانی اشاره کرده‌اند، چه بخش‌هایی را نادیده گرفته و بر چه بخش‌هایی تمرکز بیش‌ازحد دارند و رویکرد مبتنی بر دیدگاه اسلام، چه نگاهی به انسان و ابعاد او دارد. این مقاله، از نوع تحلیل کتابخانه‌ای است و چارچوب تئوریک آن بر اساس متون مربوط به نظریات مشاوره ، قرآن، احادیث و کتب اسلامی می‌باشد.

اگر دانشگاه ها و مراکز تحقیقات علوم روانشناختی، بخواهند پاسخ سؤالات و معضلات مطرح شده را بر اساس همان مدل ها و روش هایی ارائه کنند که درحال حاضر در دنیاي معاصر متداول است، حرف و شیوه نوینی براي رفع نیازهاي جدید ارائه نکرده اند. یکی از معضلات موجود در علوم روانشناختی متداول، حاکمیت دیدگاه پوزیتیویسم^[1](روش علم تجربی) بر علم روانشناختی می باشد. و همه می دانیم که طرفداران این دو علم همیشه با هم در تقابل بوده و هستند و تنها دین است که علی رغم تمام تحریف ها و تهاجمات از سوی این دو گروه، چون منبع وحیانی و توحیدی داشته و توسط انبیاء الهی به مردم رسیده اند نه تنها در مقابل هم نبوده بلکه مکمل و مؤّید انبیاء، اولیاء و کتب آسمانی قبلی بوده، و گذشته از این با فطرت و طبیعت همه انسانها هماهنگ است. لذا یکی از ضرورتهای جهان امروز، طرح «دین درمانی مشکلات خانواده» است . زیرا در این «مدل درمانی» از منابع دینی بهره گرفته شده و به تمام ابعاد وجود انسان توجه می شود.

آنچه در این نوشته ملاحظه می فرمایید، خلاصه ای از ضرورتهای«دین درمانی مشکلات خانواده» و جداول خودسنجی جایگاه واقعی فرد در زندگی دینی می باشد که به نظر نویسنده می تواند مقدمه ای برای تغییر و تحول اساسی در زندگی بوده و راهنمای اولیاء، مربیان، مشاوران، دانش آموزان، دانشجویان و سایر اقشار جامعه برای رسیدن به «خودشکوفایی معنوی» «شناخت درمانی دینی» «تعامل سازنده» و «مشاوره و درمان» باشد.

از ویژگی های خاص این مدل درمانی آن است که ساده، آسان و مبتنی بر بدیهی ترین آموزه های دین اسلام است که مورد تأیید و تأکید تمام ادیان آسمانی بوده و هیچ کدام از مکاتب روانشناسی و نظریه های مشاوره و روان درمانی نمی توانند آن را رَد کنند. ضمن اینکه دین اسلام استفاده از علوم حاکم بر جهان استقبال می کند. لذا بنا به دستورات دینی در این مدل درمانی تمام تکنیک های آزمون شده و متناسب با فرهنگ اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.

در این مدل درمانی مبنای درمان اصول و فروع مشهور دینی است. و همان گونه که در جدول چگونگی دین درمانی آمده است. مراجعه به مشاورین و درمان گران برای درمان مشکلات خانواده طبق ستون شناخت درمانی دینی به ترتیب زیر است که «دین درمانگر» موظف است با عنایت به سیستم ارجاع برابر اولویتهای زیر اقدام نماید.

1- مشاوره دینی

2- مشاوره خانواده

3- مشاوره تخصصی

4- مشاوره عقلانی

5- مشاوره حقوقی

¤[1] اصطلاحی فلسفی که بر اساس آن، تنها روش معتبر تحقیق و شناخت، روش علم تجربی دانسته می‌شود.